UZAK TARİHİNİN PEŞİNDE,MOLDOVA-GAGAUZYA’DA (BUCAKTA)MODERN BİR NOGAY KÖYÜ; “AVDARMA” -ÜNSAL AKTAŞ

UZAK TARİHİNİN PEŞİNDE, MOLDOVA – GAGAUZYA’DA (BUCAKTA) MODERN BİR NOGAY KÖYÜ; “AVDARMA” – ÜNSAL AKTAŞ

Gagauz Yeri (= Moldova’da Hristiyan Türklerin yoğun yaşadığı özerk bölge) ’nin başkenti Komrat’daki Ortodoks kilisesinin bahçesinde tanıştık Dina hanımla. Eşi İstanbullu olup kendisiyle Almanya’da tanışıp evlenmişler. Onun refakatinde kenti gezerken ısrarla Avdarma köyünü önerince yollara düştük. Komrat’a yaklaşık 19 km. mesafesindeki tercihimizi görünce bizde alkış tuttuk, takdir ettik.

İlk ziyaret noktamız köyün müzesi oldu. Gül bahçeleri içindeki tertemiz binada rehber Turan Bey’e güzel ve özgün Türkçesiyle (*) hemen ısındık. Bucak – Besarabya topraklarına yerleşen Nogayların sosyal yaşamı, objeleri, her

türden etnografik malzemeleri titizlikle ve sistematik bir emekle sergileniyor. Herkes elindeki/evindeki kaynak malzemeleri, materyalleri, resimleri ve hatıratları tereddütsüz bu merkeze vermiş. Tasnif tarihi kronolojik bir seyir içinde yapılmış (Madalyalar, diplomalar vs.).

Kırım savaşı (1853), Japon – Rus savaşı (1905), Oktober ihtilali (1917), 1. Ve 2. Cihan savaşları, Çeçen savaşı ve Çernobil dâhil köyün tüm askere gidenlerinin öyküsü burada tek tek işlenmiş.

Köye gelen “Kemal’in öğretmenleri” (rahmetli Necip Hablemitoğlu’nun araştırma konusu olup; Mustafa Kemal’in İstiklal Savaşı esnasındaki stratejik öngörüsünü inceler) ‘nden Hamdullah Suphi Tanrıöver’e kadar önemli belgeler ve konular araştırmacıları bekliyor.

Asfalt caddelerinde köyün radyosundan klasik müzik yayını yapılan bu özel yerleşim biriminde muhtarlık binasının görkemi bile bale çalışmalarını ve kuaförü unutturmamış. Köyün yetiştirdiği zenginler sürekli yatırım ve etkinlikleri destekliyorlar. Hatta köyün tanıtıcı bir simgesel bayrağı ve müzik evi dahi mevcuttur.

Köyün yetiştirdiği ve farklı savaşlarda ölen askerler adına yapılan anıt gerçekten dikkat çekiciydi.

Tarihi Kırım – Nogay çeşmesi de (Tatar Çöşmesi) tıpkı sosyal kompleks gibi yeniden aslına uygun ihya edilmiş. Her yıl düzenli yapılan etkinlikler adeta festival boyutundadır.

 

( Fotoğraf Avdarma köyünün sitesinden alınmıştır.)

Birkaç saatin bu köye niçin yetmediğini sitesine girince daha iyi anladık (www.avdarma.md) .

Köyün internet sitesinden örnek iki  video paylaşmak istiyorum;

*  Turan Bey’in güzel Türkçesinden örnekler;

• Dirisu = Akıntı
• Karakayıp = Akibeti meçhul