Bir Ülke Hapishanesinin Soykırım Müzesi ( KAMBOÇYA ) – ÜNSAL AKTAŞ

 

 

Bir Ülke Hapishanesinin Soykırım Müzesi ( KAMBOÇYA ) – ÜNSAL AKTAŞ 

 

“Çin Hindi” ya da “Hindi-i Çin” diye anılan Güneydoğu Asya’nın yedi ülkesinden en kadim uygarlığa sahip olanına Kamboçya diyoruz. ( Diğer ülkeler Malezya, Tayland, Vietnam, Laos, Myanmar ve Singapur) Bölge geçmişte ağırlıklı olarak Fransız sömürgesi olsa da; coğrafi çerçevede Çin ve Hindistan ile birlikte anılmaktadır.

Çok zengin bitki ve hayvan çeşitliliğine sahip ülke aynı zamanda dünyanın en fakirleri arasında yer almaktadır. Yerli Kmer halkı II. Dünya Savaşı’nda Japon işgalini de yaşamış. Ülkenin yakın siyasi tarihi derin kırılmalar ve ağır savrulmalarla doludur. İç savaş, kıtlık ve yoğun/yaygın katliamlar giderek topyekun bir kadere dönüşmüştür. 1970 darbesi sonrası Kral Norodom Sihanug iktidardan uzaklaştırılır. Başlayacak kaosun mimarı olan Polpot yeni rejime de adını vermiştir. Öğretmen kökenli bu lider eğitimini Fransa’da almış örgütlenmesini ise ormanlarda tamamlamıştır.

( Ölüm Tarlaları )

İç savaş (1990 – 1995) sonrası iktidara gelen Kızıl Kmerler beş yıl boyunca ülkeyi yönettiler. Kamboçya Komünist Partisi’nin Maocu radikal silahlı kesimini temsil ediyorlardı. Kayıtlara göre bu sürede 1.700,00 (bir milyon yedi yüz bin) insan öldürüldü. Bu rakam ülke nüfusunun dörtte birine eş değerdir. Daha hazin olanı ise aydın kesimin tamamen imha edilmesidir.

Komşu Laos’taki mayın mağduru binlerce sakatın yanı sıra henüz çıkarılmamış sayısız gömülü mayın bu ülkenin halen kabusudur. Ne var ki Kamboçya sınırından geçilince başka bir ağır havayı ve dramı gözlemleyeceğimizi henüz bilmiyorduk. Cömert doğanın ve Kmer medeniyetinin küresel mücevherleri (başta Ankor Tapınağı olmak üzere) her şeyin önüne geçen inanılmaz bir toplumsal faciayı anlamak ve yansıtmak gerçekten çok zor. Bir diğer şaşırdığım tespit ise bu munis görünümlü sakin ve minyon insanların bunca eziyeti kendi soydaşlarına nasıl reva gördüğüydü !? Bu rüya gibi sihirli ülkede bütün zamanların en acımasız iç katliamlarından birinin gerçekleştiğine inanamıyorsunuz.

Nedense Vietnam Savaşı ve Tamil’ler (Sri Lanka) üzerine yapılan/yazılan film ve kitaplar daha çok bilinir. Polonya/ Krakow’daki Auschwitz kampını gezen gören bir bakışla söylemem gerekir ki Kamboçya adeta bunların hepsi ! En çarpıcı yanı ölüm ve işkence makinesine dönen 12-17 yaş grubu silahlı/sorumsuz çocukların kullanılmasıdır. Pol Pot’un hedefi başta gözlüklüler (kitap okumuştur gerekçesiyle) olmak üzere tüm aydınlardı. Bu drama yol ve izin veren Pol Pot rejimi takvimleri sıfırlarken para, mülkiyet ve dini yasaklamış ve ülke genelinde özel öldürme alanları kurdurmuştu. “Ölüm Tarlaları” adlı filme konu olan Tuol Sleng soykırım müzesine tabi ki biletle giriliyor. Başkent Phnom Peng’deki müze 1980’de açıldı. Müze binası aslında sorgu ve hapishane merkeziydi. Müzede kafatası dolu vitrinler, bahçesindeki kemik yığınları, infaz ve işkence aletleri sergileniyor.

 

Pol Pot ve çocuk yaştaki militanları giderek bir ölüm makinesine dönüştüler. Bu kapalı devre iç katliam Auscwitz’ten yaklaşık elli yıl sonra istatistikleri zorlayan bir itlafa dönüştü. Müze/hapishaneye giren on yedi bin kişiden on ikisi sağ çıkabilmiş. Bunlardan da ikisi halen yaşıyor.  Sağ kalan iki kişiden biri ressam diğeri ise marangoz/demirci. Onları da meslekleri nedeniyle sabır göstererek sonuna kadar sömürmüşler.  İşkence merkezinin aletlerini yaptırdıkları ve sağ kurtulan ikinci kitap yazarını müze önünde tanıdım ve yazdığı kitabı imzalattırdım.

UNESCO miras listesindeki “Siem Reap” kentindeki Kral II. Suryavarman’a adanmış Ankor Tapınağı’nı yazıyla anlatmak imkansız. Ülkede görülmesi gereken diğer yapıtlar arasında başkent Phnom Peng’deki kraliyet sarayı ve Gümüş Pagoda’yı da zikretmek gerekiyor.

Garip olan şu ki yapılan uluslararası yargılamalara rağmen o dramatik dönemden kalan sorunlar halen mevcut. Bugün, ürettiğini tüketmeye halen inanamayan nesil artık bitmek üzere ! Pol Pot 1997’de 73 yaşında yine ormanda ölmüş. Bu muhteşem ülke tüm yaşanmışlıklara rağmen görülmeye/gezilmeye gerçekten değer.

( Kamboçya ile ilgili daha önce yayınlamış tanıtım yazılarımızı da okuyabilirsiniz.)