DON VOLGA KANALI ( ÜNSAL AKTAŞ ) – RUSYA FEDERASYONU

 

DON-VOLGA KANALI(ÜNSAL AKTAŞ )

 

Yerküremizin farklı coğrafyalarında karalar ve denizlerin (göller ve nehirler) birbirine çok yaklaştığı ancak yeryüzü oluşumları şekillenirken uzak kaldıkları stratejik alanlar, kıstaklar mevcuttur. Tarih boyunca insanlar bu uzun ve engebeli geçişleri kolay ve kısa kılmak için çözümler ve çareler aramışlardır. İşte Panama, Süveyş, Korint vb. suyollarının hepsi için doğaya müdahale zorunluluğu doğmuştur. Bunlar istisnai, özel ve stratejik geçitlerdir. Şüphesiz ki hepsinin değişik güzellikleri ayrı özellikleri ve tabii ki tarihi sürece ilişkin öyküleri vardır.

33 yıl avukatlığını yaptığım ve 2016 yılında 100 yaşında yitirdiğimiz tarihçilerin kutbu Prof. Dr. İbrahim Halil İNALCIK’ ın en çok yoğunlaştığı ve tez konusu olarak seçtiği Don-Volga Kanalı bütün zamanlar boyunca hedeflenen özel bir proje olmuştur. Hocanın bu çalışmasını Türk Tarih Kurumu ‘nun ayrı basımı olarak da rastlayabiliriz. Volga Nehri’ne Tatarlar “İdil“ der. Sokullu Mehmet Paşayla somutlaşan kanal projesini tamamlamak Joseph STALİN’e nasip olmuştur. Nitekim 2. Dünya Savaşı sonrasında esir alınan Alman askerleri ve halk düşmanı olarak tanımlanan muhaliflerin sürekli vardiya usulü çalıştırılmasıyla kanal bitirilebilmiştir. Ne var ki iki nehri birleştirme çalışmaları beş yıllık bir kazı çalışması sonucu 1952’de bitmiştir. Ancak başlangıçta Osmanlının öngördüğü ve seçtiği bağlantı noktaları farklı yerlerde sonuçlanmıştır. Hazar’a hakim olmak ve Orta Asya’ya açılmak düşüncesi Osmanlı İmparatorluğu’na zaman zaman ilginç gelen uzak bir hedef niteliğindeydi.

2013 yılında Altın Ordu Coğrafyasına yaptığımız gezi kapsamında gezgin arkadaşım Kadir TOSUN ile birlikte yolumuzu bilhassa bu bölgeye düşürdük. Kanal Volgagrad şehir merkezine sadece 22 km mesafededir. Kanalın bulunduğu bölgeye bitişik olan semt için şehir merkezinden otobüsler de kalkıyor. O zaman ki fiyatları kişi başı 30 ruble yani 1 dolardan daha az idi. Bölgede Volgaglad Barajı ve Hidroelektrik Santralinin yanı sıra Gemi Tersaneleri de mevcut. Otobüsten indikten sonra birkaç yüz metre yaya olarak Kanala ulaştığınızda devasa giriş kapısıyla

 

karşılaşıyorsunuz. Rus mühendis ve teknisyenler baraj gölü nedeniyle oluşan kot farkını havuz sistemiyle aşmışlar. Yani gemilerin baraj gölünden nehir yatağına inmesini sağlarken bu seviye havuzlarını tıpkı bir asansör gibi değerlendirmişler. Bölgeye ulaştığımızda eş zamanlı olarak bir yük gemisi giriş yaparken bir diğeri de çıkış noktasına

 

yaklaşıyordu. Kanala paralel bir tren hattı ve bir de karayolu uzanıyor. Her üç yol faal olarak çalışıyor. Böylece adeta Sibirya’nın, Hazar’ın ve Urallar’ın tüm zenginlikleri kanal güzergahından Moskova’nın emrine akıyor.

Don – Volga Kanalı , Volgagrad’ ın güneyindeki Krasnoarmeysk civarından Volga ‘dan başlayarak 102 km ilerdeki Tsimlianski Baraj Gölünde Don Nehri’ne kavuşmaktadır. İşte bu kanal vasıtasıyla Karadeniz ve Hazar Denizi Moskova üzerinden Baltık Denizi’ne bağlanmaktadır. Dolayısıyla bir kara başkenti olan Moskova üç büyük ve önemli denize bağlanmaktadır.

 

Kanala hakim tepelerden panoramik gözlem ve fotoğraflar sonrası yakınındaki minik bit tümsekte mola vererek notlarımızı gözden geçirdik. Kanal trafiği umduğumuzdan daha yoğun. Volgagraddaki garın bitişiğinde bulunan marketten aldığımız domates, peynir, karpuz, üzüm ve ekmekleri burada tüketirken bölgede bazı projelerde çalışan iki Türk işçisi ile karşılaştık. Çevredeki kimi inşaatlarda ciddi sayıda Türk insanı görev alıyormuş. Bizim bilhassa Kanal için yaptığımız ziyareti şaşkınlıkla karşılıyorlar.

Volga Grad  Astrahan tren bağlantısı saatleri akşam-gece programlı olduğu için kanalı görmek ve ulaşmak yarım günlük bir süreye tekabül etmektedir. Bölgede Kurganlar, Balballar, Bazırıklar dağınık ve kayıt dışı olduğu için bu coğrafyadaki uzak ecdadımıza ait kadim işaret ve mühürleri olan saymalı taşlar ile mezarları başka bir gezinin gündemine bırakarak tren biletlerimizi Vazgal (istasyon) ‘dan alıyoruz.