LİTVANYA KARAY TÜRKLERİ’NİN MERKEZİ; TRAKAİ – GEZGİN YÜZLER
LİTVANYA KARAY TÜRKLERİ’NİN MERKEZİ; TRAKAİ
Baltık ülkeleri gezisinin en çarpıcı noktalarından biri Litvanya ve özellikle de Karay Türklerinin yaşadığı yer olan Trakai’dir. Türk kökenli ve Yahudi olan Karaylar, dünyada gittikçe azalmalarına karşın halen Litvanya, onların önemli merkezlerinden biridir. Bu kardeş halkı tanımak, kültürleri ve yaşam şekillerini daha yakından görmek, en yoğun bulundukları Trakai’nin atmosferi nedeniyle size büyük keyif verecektir. Buraya adım atar atmaz, tarihte geçmişe, Orta çağa yolculuk etmişçesine zevkli bir deneyim yaşayacak, dar sokaklarından ayrılmak istemeyeceksiniz.
Sadece eski yapıları, Gotik mimariye sahip kalesi ve tarihi dokusuyla değil aynı zamanda doğal güzellikleriyle de sizi içine çekecektir. Başkent Vilnius’un 28 km. batısında yer alan kasaba, Trakai Milli Parkının içinde yer almakta, kale de Galve Gölündeki üç adadan en büyüğünde konumlanmaktadır.
Karayların buraya gelişleri 14. Yy a tarihlenmektedir. Litvanya büyük Dükü Vytautas, Kırım’a yaptığı sefer sonrası, Kırım kökenli Karaimleri, muhafız olarak buraya getirmiştir. Kendilerine pek çok ayrıcalık verilmiş ve o dönemden sonra kale savunmalarından sorumlu olmaları istenmiştir. Gerçekten de kendilerine gösterilen güveni boşa çıkartmamış ve kale savunmasında hep başarılı olmuşlardır.
Türkçe konuşan, Hazar Türkleri bağlantılı Karaylar (çoğulu Karaim), Yahudi topluluğudur. Ancak farklı bir mezhep olarak kabul edilmektedirler. Diğer Yahudilerden ayrılan en önemli farkları; sadece Tanah’ı (Tevrat) kutsal kabul etmekte ve Talmud’u reddetmeleridir. Dini ritüellerinde de bazı farklılıklar vardır. İbadetlerini Sinagogda değil “Kenesa” da yapmaktadırlar.
(KENESA- TRAKAİ)
Gelelim Trakainin ayrıntılarına;
Başta da belirttiğimiz üzere; Trakai, ülkedeki beş Milli parktan biri olup, 1992 yılında dizayn edilmiştir. UNESCO geçici listesinde yer almaktadır. İçinde pek çok göller ve köyler bulunmaktadır. Tabii buranın kara kısmı da büyük oranda ormanlarla kaplıdır. İşte bu parkta yer alan göllerden birisi de Galve olup yaklaşık 361 hektar
büyüklüğündedir ve üzerinde yirmiden fazla ada bulunmaktadır. En büyük üç adadan birinde de Trakai Kalesi konumlanmaktadır. Ada üzerinde yer alması, suya düşen yansımaları, tamamında uyum arz eden turuncuya çalan kehribar rengi ile uzaktan gördüğünüzde, hemen etkileneceğiniz Trakai Kalesine, sadece yayaların kullandığı ve uzunluğu yaklaşık 100 metre olan ahşap bir köprü ile ulaşabiliyorsunuz.
Kalenin inşa edilmesi 14. Yy sonlarına denk gelmektedir ve mimarisinde Gotik tarz öne çıkmaktadır. Savunma amaçlı ve dikdörtgen planlı olan kale, surlar ve kulelerden oluşmaktadır. Vytautas döneminde kale daha da genişletilmiş ve Litvanya Büyük Dükalığı’nın başkenti olmuştur. 17. Yy.da önemini kaybetmeye başlamış, özellikle de Rus-Polonya savaşında büyük hasar görerek bir dönem terk edilmiştir. Litvanya’nın bağımsızlığını kazanmasından sonra yenileme ve turizme kazandırılma çalışmaları titizlikle yapılmıştır.
Ana Kale binası, geçmişte savunma ve konaklama için kullanılmış, günümüzde de her bir bölüm sergiler ve konferanslar için ayrılmıştır. İç mekânda bulunan müzede; Orta çağ dönemine ait her çeşit silahlar, zırhlar, tarihi belge ve dokümanlar ile günlük hayatta kullandıkları objeler sergilenmektedir.
Ayrıca Karay Türklerinin inançları, kıyafetleri, yaşam tarzı hakkında pek çok şey öğrenebileceğiniz objeler de sergilenmektedir.
Kalenin merkezinde yer alan ve yüksek duvarlar ile çevrili iç avlu, geçmişte kale halkının günlük yaşantısı için gerekli aktiviteler için kullanılırken günümüzde, festivallere ev sahipliği yapmaktadır.
Trakai’de yaşayan Karay Türklerine ait tipik evleri, Karaimu Caddesi üzerinde görebilirsiniz. Günümüzde sayıları çok azalan bu tipik ve rengarenk evler, cephelerinde yer alan üç penceresi ile hemen dikkatinizi çekecektir.
Buraya gelmişken Karay mutfağının olmazsa olmazı “Kıbın” yemeden dönülmemelidir. Esasen aslı etli olmakla bereber; peynirli, patatesli çeşitleri de sunulmaktadır. Yine bu kültüre ait geleneksel içkilerinin adı da “Krupnik” tir.
Bu arada belirtmeden geçmeyelim; ülkemizdeki Karaimler, İstanbul Karaköy, Feriköy ve Balat da yerleşik olup en tanınmışlarından biri de soyadından da anlaşılacağı üzere; Refik Halit Karay’dır.