REYKJAVİK ( İZLANDA – İCELAND ) – ERTUĞRUL FIRATLI
REYKJAVİK ( İZLANDA – İCELAND ) – ERTUĞRUL FIRATLI
Buzulları, volkanları, gayzerleri, şelaleleri, dağları ile çok çarpıcı bir ülke olan İzlanda’nın sakin ve sevimli başkentidir; Reykjavik. Kutup bölgesine en yakın başkent unvanını taşıyan şehirde, tüm ülkenin neredeyse yarısı yaşamaktadır. Ama hemen belirtmeliyim ki yürüyerek keşfedebileceğiniz ve bundan da büyük keyif alacağınız kolay bir kenttir.
Yarımada üzerinde konumlanan, okyanus manzaralı liman şehri, doğal güzellikler açısından da zengindir. 914 metre yüksekliğindeki Esjan Dağının eteklerinde yer alan şehrin içinden Ellidaar Nehri geçmekte, ayrıca Tjörnin Gölünü de bünyesinde barındırmaktadır. Gölün etrafında güzel bir parka da sahip olan şehirde suç oranı çok düşük olduğundan güvenli bir başkenttir. Keflavik Havaalanı, merkeze yaklaşık 48 km. uzaklıkta bulunmaktadır.
Mevcut kaynaklara göre; Viking Reisi Ingolfur Arnarsson, İzlanda’nın ilk yerleşimcisi ve kurucusu kabul edilmektedir. ( M.S 870 ) Ülkenin bağımsızlığını kazanması 1944 yılı olup Reykjavik’in başkent oluşu da bu tarihtedir. Dolayısıyla çok genç bir başkenttir.
Şehir gezimize ilk önce Perlan Müzesinden başladık. Aslında burası, Öskjuhlio Tepesi üzerinde, şehrin sıcak su dolaşımını sağlamak amacıyla yapılmış altı büyük tanktan oluşmaktadır.( Her biri yaklaşık dört milyon litre su kapasitesine sahiptir) 1990 yılında bu işlevinden vaz geçilmiş ve bu alan sergi merkezi ve müzeye dönüştürülmüştür. Üzerine ilave edilen cam kubbe ile görselliği arttırılmış, aynı zamanda gözlem güvertesi olarak da kullanılmaya başlanılmıştır.
Buzulların oluşumu, volkanların yapısı ve oluşumu, tektonik tabakaların yapısı, okyanusların yapısı gibi pek çok bilgiye interaktif olarak erişecek, öğrenmenin zevkine varabileceksiniz. Cam kubbeli bölümde, Reykjavik manzarası eşliğinde yemek veya kahve içmek gerçekten çok keyif alacaksınız.
Perlan’ın dışında bahçede yer alan ve İzlandalı sanatçı Porbjörg Palsdottir’e ait olan, dört parça bronzdan yapılmış “Dans” heykelleri buraya ayrı bir hava katmaktadır.
Hallgrimskirkja,
Daha sonra şehrin ve ülkenin en yüksek yapıları arasında sayılan, Evanjelik Lutheran Kilisesi olan Hallgrimskirkja ikinci durağımız oldu. Şehrin simgesi olan Kilisenin yapımına 1945 yılında başlanmış, 1986 da tamamlanabilmiştir. Tasarımı Gudjon Samuelsson a ait olan kilisede mimarın, İzlanda’nın doğasından, buzullarından, volkanlarından ama özellikle sütun bazalt taşlarının yapısından esinlendiği söylenmektedir.
73 metre yüksekliğindeki kulenin tepesine asansör ile çıkılabilmekte ve şehrin manzarası seyredilebilmektedir. 6000 kişilik kapasiteye sahip Kilise adını, İzlanda’nın ünlü şair ve din adamı olan Hallgrimur Petursson dan almaktadır. Kilisenin içi son derece sade iken, en dikkat çeken bölümü 15 metre yüksekliği ve 25 ton ağırlığı ile Kilise orgudur.
Bu Kilise,büyük olmasına karşın Katedral değildir. Aşağıda anlatacağım, Parlamento Binası yakınındaki 18. Yy.dan kalma Domkirkjan, Lutheran Katedralidir.
Kilisenin önünde yer alan heykel, Kuzey Amerika kıtasına ilk ayak basan, İzlandalı kaşif Leifur Eriksson’a ait olup Alexander Stirling Calder tarafından yapılmıştır. ABD tarafından 1930 yılında İzlanda Parlamentosunun 1000. Kuruluş yıl dönümü nedeniyle İzlanda’ya hediye olarak, kilise inşasından önce verilmiştir.
Kilise ziyaretinden sonra şehrin içinde yer alan Tjörnin Gölü ( kendi dillerinde Tjörnin; gölet anlamındadır ve burayı gölet olarak kabul etmektedirler) etrafında keyifli bir yürüyüşün eşliğinde önemli binaların keşfini gerçekleştirdik. Pek çok ördek türleri, kaz ve su kuşlarına ev sahipliği yapan, kıyısında sevimli evlerin sıralandığı göl yakınında aynı zamanda önemli binalar da yer almaktadır. Reykjavik Belediye Binası, İzlanda Ulusal Galerisi ve Frikirkjan Kilisesi bunlardan bazılarıdır. Yazın piknik ve yürüyüş için tercih edilen göl, kışın donduğu için kış sporlarının yapıldığı alan haline dönüşmektedir.
Gölün hemen kenarında yer alan Reykjavik Belediye Binası, 1992 yılında açılmıştır. Özellikle içinde yer alan üç boyutlu büyük İzlanda haritası görülmelidir. Bina, farklı zamanlarda sergilere, sanatsal etkinliklere de ev sahipliği yapmaktadır.
Göl çevresinde yer alan önemli binalardan biri de; Parlamento Binasıdır. Austurvöllur Meydanında bulunan Parlamento Binası, 1881 yılında açılmıştır. Koyu renkte yontulmuş dolerit taşından yapılan bina, Danimarkalı mimar Ferdinand Meldahl tarafından tasarlanmıştır. Hatta binanın kuzey tarafında, Danimarka Kralı Christian IX.’un amblemi bulunmaktadır. Pencerelerini süsleyen; kuş, boğa, dev ve ejderha simgeleri dikkat çekmektedir. Geçmişte bina; Milli Kütüphaneye, eski eserler koleksiyonuna ve Ulusal Galeriye de ev sahipliği yapmıştır.
Daha önce Thingvellir yazımızda da belirtmiş olmamıza rağmen yeri gelmişken tekrar hatırlatmak isterim ki; Dünyada bilinen ilk ulusal parlamento, İzlanda’nın parlamentosu olan Althing dir. 930 yılında Thingvellir’da kurulmuş, 1798 yılına kadar da toplanmaya devam etmiştir. 1881 yılından sonra da çalışmalar bu yeni parlamento binasında devam etmiştir. Parlamentoda 63 milletvekili görev yapmaktadır.
Gölün kıyısında yer alan Frikirkjan Kilisesi, 1903 yılında kutsanmış, Reykjavik Katedralinden 1899’da ayrılan bir kısım cemaat tarafından kurulmuştur. Birkaç kez onarımdan geçirilen Kilise, yeşil çatısı ile hemen dikkatleri üzerine çekmektedir.
Yine bu bölgede yer alan Menningarhus; kongre ve konferans Merkezi olarak hizmet vermektedir. Göl çevresinde önemli binalar kadar sokak heykelleri de dikkat çekmektedir. Bunlardan biri de; “Bilinmeyen Bürokrat” olarak adlandırılan ve Magnus Thomasson tarafından yapılan, Belediye binası yakınındaki eserdir.
Parlamento binasının yanında ve onun gibi Austurvöllur Meydanında bulunan Domkirkjan, Lutheran Katedralidir ve Piskoposun İzlanda’daki merkezi burasıdır. Katedral, 18. Yy sonlarında neoklasik tarzda inşa edilmiş, 1796 yılında açılmıştır.
Yine aynı meydanda, Parlamento binasının karşısında Jon Sigurdsson un heykeli bulunmaktadır. Kendisi, İzlanda’nın bağımsızlık hareketinde etkili olan ve Danimarka’dan bazı tavizler kazanılmasında emeği geçen ulusal kahramanlarından biridir.
İzlanda’da çok rağbet gören, sosisli sandviç satan “ Baejarins Beztu Pylsur” sokak yemekleri zinciri, Bill Clinton’un burada yemek yemesi ile daha da ünlenmiş, turistlerin yemek ve fotoğraf noktası haline gelmiştir. 1937 den beri hizmet vermektedir ve İzlanda’nın ulusal yemekleri arasında sayılmaktadır.
Sahil yolunda yaptığımız güzel yürüyüş sonrası, hedefimiz şehrin kültürel ve sosyal merkezi olan Harpaya gitmekti. Ancak yolumuz üzerinde dikkatleri çeken ve Reykjavik fotolarının vazgeçilmezlerinden olan “Sun Voyager” den bahsetmek isterim. Jon Gunnar Arnason’un eseri olan ve İzlandalıların atalarına atıfta bulunan bu paslanmaz çelikten gemi figürü deniz kenarında daha da anlamlı durmaktadır. Eser, güneşe övgüde bulunurken aynı zamanda ilerleme ve özgürlük temalarını da işlemektedir. Sanatçı tarafından 1986 da yapılan eserin açılışı, 1990 yılıdır.
Şehrin sosyal ve kültürel merkezi olan Harpa, konser salonu ve konferans merkezi olarak hizmet vermektedir. 2011 yılında açılan merkez, Olafur Eliasson ve mimarlık firmasının tasarımı ile çelik konstrüksiyon üzerine cam paneller ile kaplanmış ve İzlanda’nın bazalt kaya görünümüne benzetilmiştir.
“Harpa” ismi; İskandinav takviminde baharın ilk ayının adı olduğu gibi aynı zamanda “arp” anlamına da gelmektedir. Pek çok ödül alan merkezin içinde, dört büyük ve farklı dizaynlara sahip küçük salonlara sahiptir. En büyük salon, 1800 kişi kapasitelidir.
Harpa Konser salonu eski liman bölgesinde bulunmaktadır. Yine bu bölgede “ Horft Til Hafs” olarak adlandırılan ve İngi. P. Gislasoney tarafından 1997 yılında yapılan iki balıkçı heykeli dikkatinizi çekecektir.
Bu bölgede bulunan ve “ Minor” olarak adlandırılan lokomotif, açık havada sergilenmektedir. Yine eski olan ve “Pioner” olarak adlandırılan bir diğer lokomotif de, denizcilik müzesinde yer almaktadır. Hemen belirtmem gerekiyor ki; halen İzlanda’da aktif demiryolu bulunmamaktadır. Bahsettiğim lokomotifler ise, 1913-1928 yılları arasında liman inşaatında kullanılmak üzere geçici olarak yapılan raylarda çalışmış, görevleri bitince de raylar sökülmüş, onlar da sergilenmek üzere kullanılmışlardır.
Harpa’nın karşı tarafında bir tepe üzerinde yer alan heykel Ingolfur Arnarsson a ait olup kendisi mevcut kayıtlara göre M.S 870 yıllarında izlanda’nın ilk kalıcı yerleşimcisi kabul edilmektedir.
Reykjavikin dikkat çeken binalarından biri olan “ Hofdi” aslında 1909 yılında Fransız Konsolosunun oturması için planlanmış ancak daha sonra şair Einar Benediktsson un ikametgahı olmuştur. 1986 yılında önemli bir olaya şahitlik etmiş, ABD başkanı Ronald Reagan ile Sovyetler Birliği başkanı Mikhail Gorbaçov arasında gerçekleşen zirve sonucunda soğuk savaşın sonu gelmiş, Hofdi evi de turistlerin gözde mekanı oluvermiştir. Pek çok ünlü konuğun burayı ziyaret etmesi ile de ünü daha da pekişen ev, günümüzde bazı resmi toplantılar için kullanılmaktadır. Ziyaret halka kapalıdır.
Evin önünde yer alan heykel; burada 1914-1917 yılları arasında yaşamış olan şair Einar Benediktsson a aittir. Sanatçı Asmundur Sveinsson un eseri olup 2015 yılında Hofdi evine yerleştirilmiştir.
İzlanda başbakanının evi de şehrin merkezinde yer almakta ve Stjornarrad olarak adlandırılmaktadır. İlginç olanı ise etrafının çevrili olmaması hatta hiçbir korumanın olmamasıdır. Geçmişinde 1770-1816 yılları arasında hapishane olarak kullanılmış, 1918 den itibaren de İzlanda Başbakanının konutu olarak hizmet vermeye başlamıştır.
Bina önünde yer alan heykeller ise heykeltraş Einar Jonsson a ait olup biri; Kral Christian ıx ve İzlanda’nın ilk Başbakanı Hannes Hafstein a aittir.
Başkentin en canlı caddesi Laugavegur; kafelerin, restoranların, sanat galerilerinin, dükkanların sıralandığı canlı, rengarenk bir ortam sunmaktadır. “Yıkama yolu” anlamına gelen cadde geçmişte İzlandalıların çamaşırlarını yıkamak için gittikleri kaplıca yolu olduğundan bu adı almış. Sadece burası değil ara sokaklarda da sık sık grafiti örneklerini görebilirsiniz. Rengarenk grafitiler şehre ayrı bir sevimlilik katmakta. Sadece grafitiler değil, Reykjavik’in renkli evleri de çok sevimli.
Ayrıca şehrin farklı noktalarında aniden karşınıza çıkan heykeller, sizi şaşırtarak güzel sürpriz yapmaktalar.
En son paylaşacağım kare ise “Hegningarhusid” olarak adlandırılan İzlandanın en eski hapishanesine aittir. 1872 yılında kurulan taş yapılı hapishane, tuvaleti ve lavabosu olmayan 16 hücreden oluşmaktaydı. 1978 yılında tarihi mülk olarak kabul edilmiştir. 2016 yılına kadar da hapishane olarak görevini devam ettirmiştir.
Aşağıdaki fotoğraf da Reykjavik’in 1872 yılında açılan eski postane binasıdır.
